Steeds meer kwetsbare jongvolwassenen zijn structureel aangewezen op de daklozenopvang. Op 5 september 2017 behandelt de Tweede Kamer het rapport Met 18 jaar ben je (niet) volwassen.
Uit dit rapport van de Inspectie SZW van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid blijkt dat de gemeentelijke zorg voor kwetsbare 18-plussers nog veel te wensen overlaat.
Dat merkt ook het Leger des Heils. Uit een recent onderzoek onder acht gemeenten blijkt dat één op de vijf gebruikers van de daklozenopvang van deze organisatie om financiële redenen niet kan doorstromen naar een zelfstandige woning. Een kwart van hen is tussen de 18 en de 25 jaar oud. ‘Bij veel van deze jongeren is sprake van een stoornis zoals adhd, autisme, depressie of psychose’, zegt Leger des Heils-woordvoerder Diana Nieuwold.
De jongeren voldoen niet aan de gemeentelijke voorwaarden voor schuldhulpverlening, met als gevolg dat hun problemen zich opstapelen. Volgens Nieuwold maakten veel van deze jongeren tot voor kort gebruik van de – al dan niet gesloten – jeugdzorg. ‘Als ze 18 jaar worden denken velen: ik red mij verder wel. Maar dat geldt zeker niet voor allemaal, een aantal bouwt in korte tijd hoge schulden op.’
Kwetsbare jongeren die in de problemen raken nadat de jeugdhulp stopt, staan centraal in het onderzoeksrapport Met 18 jaar ben je (niet) volwassen van de inspectie SZW dat op 5 september 2017 wordt besproken in de Tweede Kamer. De inspectie keek vooral naar de rol van de gemeentelijke afdelingen Werk en Inkomen (W&I), sinds 2015 verantwoordelijk voor ondersteuning op het gebied van werk, scholing of inkomensondersteuning.
Het rapport concludeert dat ‘veel afdelingen werk en inkomen nog niet de verantwoordelijkheid nemen voor het bewerkstellingen van continuïteit van ondersteuning voor 18-plussers uit de jeugdhulp.’ Dit zou vooral blijken uit het gebrek aan aandacht voor deze doelgroep in beleidsplannen en werkinstructies van deze afdelingen. De inspectie SZW heeft het onderzoek verricht naar aanleiding van ‘signalen’ dat de afdelingen W&I onvoldoende betrokken zouden zijn bij de ondersteuning.
‘Wanneer er onvoldoende sprake is van continuïteit in de ondersteuning tussen jeugdinstellingen en W&I dan kan dit tot gevolg hebben dat een bepaalde groep jongeren te maken krijgt met schulden, verslaving, huisuitzetting of prostitutie’, aldus het rapport.
Vaak gaat het om zogeheten ‘Wajongers met arbeidsvermogen’ die voor de invoering van de Participatiewet in 2015 werden begeleid door het UWV. ‘Gemeenten zijn nog niet goed bekend met deze doelgroep en er bestaan zorgen over de kennis en deskundigheid van gemeenten ten aanzien van deze doelgroep’, aldus het rapport.
Sinds 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor de jeugdzorg, de maatschappelijke ondersteuning en de arbeidsparticipatie. Dankzij deze brede decentralisatie zouden kwetsbare jongeren ‘integraal’ kunnen worden geholpen en zou de overgang van de jeugdhulp naar de zorgverlening voor volwassenen voortaan beter kunnen verlopen.
Volgens het Leger des Heils is het aantal jongvolwassenen tot 23 jaar in de daklozenopvang sinds de decentralisatie met een kwart gestegen. ‘Een van de oorzaken is dat de voorzieningen voor kwetsbare jongvolwassenen sterk zijn afgebouwd door de gemeenten’, zegt Nieuwold. ‘Bijvoorbeeld de beschermd wonen-plekken voor jongeren tot 23 jaar en de sociale werkvoorziening.’ In 2016 verbleven er in totaal 2000 jongeren in de opvanglocaties van het Leger des Heils.
De jongeren zitten totaal klem in de opvang, zegt Nieuwold. ‘De voorwaarden voor de gemeentelijke schuldhulpverlening zouden veel laagdrempeliger moeten worden om ze de kans te geven uit de vicieuze cirkel te komen. Nu wordt bijvoorbeeld van ze verwacht dat ze keurig geordende mappen kunnen overleggen met daarin hun openstaande facturen. Maar dat kunnen ze niet zonder hulp, dat is nou juist het hele probleem.’
